NGUREK
Mangle, no
2485, 17-23 Juli 2014
Sabada
kukurubutan di jalan satapak anu rembet aya kana satengah jamna, anjog ka hiji
padataran. Di landeuh sawah ngampar, manjang duka tepi ka mana, da terus méngkol
kahalangan ku gawir jeung tatangkalan. Ari lébarna mah masih katuturkeun ku
panon. Tungtungna téh diwatesan dapuran awi jeung tatangkalan séjénna.
“Ieu téh
anu disebat walungan purba téa, Pa,” ceuk Jang Ramdan. “Saurna di handapeun
pasawahan téh aya walungan anu masih ngalir. Matak sapanjang pasawahan ieu mah
henteu sesah cai. Dikali saméter dugi ka dua meter ogé cai téh tos ngaburial.
Palih ka wétan mah malah henteu kedah dikali ogé patingburial di ditu di dieu.
Di tengah sawah téh seueur ciséké. Matak sawah ieu mah ledok pisan.”
“Nu penting
mah sanés ledokna, Jang, tapi belutna réa,” témpas Pa Kamsi.
“Puguh deui
belutna mah, Pa. Hayu wé urang cobian.”
“Is, tong
rurusuhan ah,” ceuk Wa Ridwan. “Uwa mah leumpang sakitu gé asa rarincug ieu
bitis. Ongkoh ieu téh asa karasa murilit beuteung. Mending muka heula bebekelan.
Sok ah lilingih di dieu, Jang.”
Kuring
seuri. Ngodok Hp, kakara satengah tilu. “Enya, panas kénéh jam sakieu mah.
Sabada Ashar wé urang mah turunna,” cekeng téh bari nunda rangsel. Ngan kuring
anu ngagandong rangsel gedé mah. Bebekelan saréréa apan dihijikeun. Nasi
bungkus dibagikeun, botol cai dipurudulkeun, jeruk jeung apel pamekelan Bu
Kamsi dikaluarkeun.
Nasi padang
sagedé emuk téh ngan sakotéap. Duka pédah lapar duka lantaran beuki. Kuring mah
jeung Wa Ridwan terus ngarongkong apel. Sedeng Pa Kamsi jeung Jang Ramdan
ngalurkeun senjata pamungkasna, roko jeung béngsin. Cetrék béngsin, pelenyun
udud. Pa Kamsi mah nyedotna oge sok rada panjang, atuh palebah ngaluarkeun
haseup make dibarengan ku nyoara “sppuuhhhh….”. Cenah mah pangni’matna ngaroko
téh palebah “sppuuhhhh….”-na téa.
“Hanjakal
nya, Wa, Pa Yayat teu ngiringan,” ceuk Jang Ramdan.
“Enya.
Lamun aya Pa Yayat mah ayeuna téh geus susuguh jeung mapatkeun jangjawokan,”
témbal Wa Ridwan. Atuh saréréa sareuri.
Enya, grup
ngurek di kompleks Bandung Lingih Asri téh saenyana mah aya kana tujuh urangna.
Anu disebut grup ngurek téh anu resep kana ngurek rada kamalinaan. Salain
opatan anu ayeuna kukurubutan ka wewengkon paleuweungan Majalaya, ogé aya Pa
Yayat, Pa Sip, jeung Mang Heri. Ngan anu tiluan mah aya halangan.
Ari kuring,
duka kumaha kana ngurek téh ti leuleutik resep. Pangalaman disanggut belut
mimiti saacan sakola, meureun umur lima atawa genep taun, masih inget nepi ka
ayeuna. Basa keur kuliah, kungsi nyobat jeung Abah Suadma anu umurna genep puluh
taunan, tukang cukur DPR alias Di Bawah Pohon Rindang di Dago, lantaran Abah
Suadma mah leuwih ti jago kana ngurekna ceuk kuring mah.
Basa pindah
ka kompleks Bandung Lingih Asri, asa jol-jol betah. Teu pira mimitina mah
panggih di sawah tukangeun kompleks jeung Pa Kamsi. Panasaran mimitina mah,
keur kukurilingan ka sabudeureun kompleks, geuning tukangeun perumahan téh
pasawahan satungtung deuleu. Pasosoré kuring mapay-mapay galengan bari nyakuan
urek. Barang manggih liang mah nya terusna nagog. Harita téh hujan ujug-ujug ngagebrét.
Kuring ngiuhan di warung kopi. Kabeneran Pa Kamsi ogé ngiuhan. Tungtungna mah
ngobrol we ngeunaan ngurek panjang lébar. Cenah, bapa-bapa anu raresep ngurek
téh sok ngarariung. “Engke diwartosan pami ngarariung,” pokna téh.
Ku pangaresep
mah henteu lila ogé kuring akrab jeung grup ngurek téa. Biasana lamun malam
minggu atawa kabeneran pakanci, sok silih béjaan pikeun ngariung. Tempatna mah
henteu matuh. Sakapeung di bumina Wa Ramdan, Pa Kamsi, Pa Yayat, di imah kuring
ogé mindeng. Kitu wé saha anu siapna pikeun nyuguhan alakadarna.
Lamun
ngariung, aya dua perkara anu jadi bahan wangkongan. Kahiji ngarencanakeun isuk
arék ngaprak ka sawah mana. Kadua, henteu aya rencana ngaprak, tapi ngawangkong
perkara ngurek anu rarasaan mah henteu aya anggeusna. Biasana ngawangkong téh
sok dibaturan ku wayang beunang ngadownload Jang Ridwan tina internet.
Ari bahan
wangkongan, naon waé ngeunaan ngurek. Kabéh anggota grup mah kungsi medar
pangalaman mimitina resep kana ngurek. Atuh terusna naék kana
pangalaman-pangalaman ngurek anu inget waé atawa anu rada ahéng. Tah, lamun
seug keur ngawangkong téh heug aya dongéng ngurek anu ahéng, kabéh anu
ngadéngékeun sok kekecrék. Minangka panghormat ka anu ngadongéng, sok terus
ngalaluarkeun duit, aya anu dua puluh réwu aya anu tilu puluh réwu. Duit anu
ngumpul téh saenyana mah hak anu ngadongéng anu dianggap ahéng téa. Tapi da
tara disakuan. Sok terus jadi lalawuh tambahan. “Ieu mah ngarah leuwih panjang
deui wé dongéngna, kumaha upami urang tambah deui ku nasgor, martabak, kopi we
jeung roko.” Kitu ceuk anu dongéngna ahéng téh. Atuh purah ngaberengbengna mah
apan aya Jang Ramdan, da manéhna anu pangbudakna.
Kakara dua
dongéng saenyana anu diaku ahéng ku saréréa mah. Kahiji dongéngna Pa Yayat.
Kieu dongéngna téh: di tukangeun imah Pa Yayat (meureun imah kolotna) aya urut
lisung. Ari narapi paré meunang nutu sok matuh ka solokan saat. Solokan téh
cenah luhurna mah katingali huut tapi ari handapna mah leutak. Mindeng
kacaritakeun anak hayam leungit sanggeus ulin ka urut lisung téa. Diintip waé
cenah ku Pa Yayat téh. Ari pék ti lebah solokan saat téa, uanggal aya anak
hayam ka dinya, aya anu nyurungkuy. Ngan sakilat cenah anak hayam téh aya anu
nyamber, terus ngabebes ka jero solokan saat.
Harita
kénéh dijieun urek tina paku beton. Eupanna anak hayam. Urek téh ditalikeun
kana suku hayam. Hayamna dicangcang deukeut solokan garing téa. Diintip wé
cenah bari tali anu dipanjangan téh dicekelan. Mimitina huut luhureun solokan
téh cenah oyag. Terus aya anu nyurungkuy. Teu kanyahoan cenah nyamberna mah.
Ngan barang tali kabetot, ditahanna ogé kuduaan. Aya kana opat jamna
pabetot-betotna ogé. Tungtungna mah dikali, horéng meulit kana akar sélong.
Atuh belutna sagedé bitis téh lain heureuy. Dipais kabagéan nepi ka tatangga.
Basa carita
éta didongéngkeun, saréréa nganggap ahéng. Sung-song salambar dua puluh réwuan
ka hareupeun Pa Yayat anu seuri ngagakgak sugema pisan.
Dongeng
kadua anu kapilih téh nyaéta dongéng kuring. Lain dongéng kuring sabenerna mah,
tapi dongéng Abah Suadma. Ceuk Abah Suadma, ngurek mah henteu kudu di sawah,
balong atawa situ waé. Di handapeun tangkal kai ogé bisa, asal taneuhna baseuh.
Baheula, di tukangeun gedung sate ayeuna, réa tangkal kai gedé. Abah Suadma
manggihan liang sagedé pingping. Liangna enya henteu katingali da kahalangan ku
jujukutan. Abah Suadma yakin éta téh liang belut. Tapi kumaha ngurekanana liang
sagedé kitu?
Lantaran
panasaran, urek ngahaja nyieun anu gedé. Dua urek malah dihijikeun. Eupanna
henteu ku bancét, tapi ku bangkong. Pasosoré urek téh diasupkeun kana liang.
Talina dicangreudkeun kana pancuh. Isukna subuh-subuh bada solat subuh ditéang
deui. Maksud téh dina nyanggutna ogé ngarah teu éra ku anu daratang gawé. Enya
wé tali urek téh geus kabetot kana liang, pancuhna gé nepi ka doyong.
Maksud
embung kabeurangan téh geus der pabetot-betot mah geuning henteu bisa. Dua jam
téh henteu anggeus. Tungtungna mah pagawé pemda anu mimiti rabul ngarogrog
narempokeun. Malah aya anu nyelangan manteng urek sagala. Sanggeus dua jam
leuwih meureun belut téh rada leuseuh. Unggal méréan saeutik, ditarik téh
henteu nyedot deui saperti mimiti. Tungtungna katarik kabéh, logodor téh sagedé
pigeulang leungeun kolot. Atuh anu lalajo surak. Sawaréh ngabantuan ngagebug
belut anu motah.
Saenyana
loba dongéng ngurek meunang belut gedé mah, malah aya anu cenah meunang belut
sagedé tangkal kalapa, tapi saukur ngadabrul wungkul, henteu kaharti ku logika.
Jadi dongéng anu dianggap ahéng, anu dihormat ku saréréa mah, dongéng anu asup
akal, henteu mustahil kajadianana.
Tah, basa
ngaprak opatan ka Majalaya téa, balikna téh dioléh-oléhan dongéng anu ahéng.
Enya mimitina mah ngurek téh di sawah. Henteu nyalahan pamanggih Jang Ramdan,
di sawah anu disebut walungan purba téa, loba pisan belutna. Sakapeung ngurek
téh henteu nangtung da ukur géséh saméter aya liang anyar, bari unggal liang
téh nyaranggut. Pa Kamsi mah meunang sapuluh siki sajam nguriling téh. Ngan
hanjakan belutna paling gedé sagedé cinggir. Lolobana mah malah sagedé nyéré
téh lain bohong. Paingan Jang Ramdan ngawawadianan ti mimiti, nyandak urek alit
da di ditu mah seueur belut jarami.
“Jang, enya
belutna mah seueur, darolog deui dieupanan cacing ogé,” ceuk Pa Kamsi basa
nyelang ngaroko bari diuk dina galengan. “Tapi Bapa mah hayang anu rada manteng
ieu téh. Sigana di balong ogé seueur belutna di daerah dieu mah.”
“Tos jarang
balong di dieu ogé, Pa,” tembal Jang Ramdan anu sarua melenyun heula. “Aya ogé
balong….”
“Tah, di
balong éta wé yu ah. Keun we anu duaan mah sina anteng ngalaan belut jarami.”
Tapi basa
Pa Kamsi jeung Jang Ramdan naék mah ti sawah, kuring jeung Wa Ridwan ogé
nuturkeun. Jang Ramdan ngagandong rangsel bebekelan.
“Sakalian
ka lembur Bibi téa waé atuh, Jang,” cekeng téh bari ningali hp. “Tuh, tos ampir
jam lima geuning ieu téh.”
“Muhun da
balong mah caket lembur, Pa,” témbal Jang Ramdan. Rencana téh apan rék ngéndong
di bibi Jang Ramdan. Tah, isuk rencana ngaprak saenyana mah.
Enya wé
balong téh lega jeung sigana geus aya umuran. Lain balong meunang ngali sabulan
dua bulan kamari. Pa Kamsi mah terus sisingkab jukut sisi balong. Kuring jeung
Wa Ridwan mah nyelang heula mesék jeruk. Ari Jang Ramdan, kalah nyerangkeun ti
kajauhan bari melenyun udud.
“Tah, ieu
kakara disanggut belut…!” Pa Kamsi ngagorowok. Dirérét téh enya wé kenurna mani
manteng. Kuring jeung Wa Ridwan nyampeurkeun. Kabita geus ningali pabetot-betot
jeung belut gedé mah.
“Uwa mah
wani nraktir da engké wengi, asal ngajaran ngabetot belut balong,” ceuk Wa
Ridwan.
“Hiss… sok
teu ramé nanaon téh,” témpas Pa Kamsi bari ngahéhé. “Sigana di balong ieu mah
seueur, Wa, da teu aya tapak anu
ngurek.”
Duka
sabaraha menit Pa Kamsi narik-ulur urekna. Tungtungna mah belut téh leuseuh
meureun, da terus méréan bari henteu metot sabedas tadi. Goréntél téh belut sagedé
indung suku kolot. Pa Kamsi ka sisi bari ngahaha bakat ku bungah. Belut anu
gogoréntelan téh diketig sababaraha kali ogé leuleus.
“Héy… teu
meunang ngurek di balong déwék!” Aya anu ngagorowok di tungtung balong belah
kulon. Tangtu waé reuwas. Tadina mah nyangka anu ngaheureuyan. Tapi barang
karérét aya anu ngagedig enya ogé leumpangna siga anu ingked-ingkedan, kuring
kerung ogé.
“Bangkawarah
siah ngurek di balong déwék!” pokna deui sanggeus deukeut bari tutunjuk ka Pa
Kamsi.
“Aduh,
punten waé Bapa, ngiring ngurek teu wawartos.” Wa Ridwan anu némbalan téh.
“Dipelakan
belut di balong déwék mah deuleu! Kadieukeun éta belut téh!”
Saréréa
ngaharuleng. Puguh kakara ngalaman saumur-umur aya balong dipelakan belut,
jeung anu ngurek dirampas belutna. Ari kuring, gancang ngadedetkeun topi da
puguh kungsi wawuh ka si Bapa téh. Sirahna beuki botak, rambutna ngan di sisi,
hideung ngan teu rata mulasna da huisna mah angger katémbong. Biwirna jabléh
semu gararing. Pameunteu wé siga anu barareuh, siga anu gering.
“Kieu waé
Bapa, kumaha upami ieu belut téh dipésér ku abdi lima rébu rupiah. Unggal belut
anu kénging ti balong ieu abdi mayar lima rébu rupiah,” ceuk Wa Ridwan.
“Sapuluh
rébu. Kadieukeun heula duitna!” témbal si Bapa.
“His… teu
puguh atuh, Pa, apan teu acan puguh kénging sabaraha-sabarahana ogé hehe….” Wa
Ridwan ngahéhé. Pasti ngarasa lucu ku pangalaman poé ieu.
Kuring
ngilu seuri, seuri maur. Dasar jelema hawek, nyangkana téh ngan duit anu bisa
nyugemakeun hirup. Belasan taun katukang kuring kungsi wawuh ka si Bapa éta.
Sutardi ngaranna téh. Kungsi jadi pejabat di Disdik Kabupatén Bandung, jadi kabid
Sejarah. Kungsi ménta tulung ka kuring, nginjeum bendéra perusahaan pikeun
nganggeuskeun proyék manéhna anu magol. “Upami ieu proyék teu diréngsékeun
énggal-énggal, Pa Kabid tiasa dipecat,” ceuk stafna. Da puguh waktu samporét,
diuruskeun wé proyék téh maké bendéra perusahaan anu kuring. Naha ari geus
réngsé, panggih geu jeung kuring embung. Ngan nitipkeun duit ka stafna dua
ratus lima puluh rébu keur ngagantian ongkos. Sanggeus dipaksa daék ngagantian
ongkos urut uras-urus susuratan. Ditanyakeun séwa bendéra mah ukur ngabalieur.
“Da teu aya perjangjian ti tadina,” pokna téh. Tangtu waé kuring bingung.
Kakara manggihan aya anu nginjeum bendéra perusahaan, lain nginjeum meureun
istilahna da sagala diuruskeun ku kuring, tapi henteu mayar séwa-séwana acan.
Teu apaleun kitu boga bendéra perusahaan téh kudu mayar pajak taunan.
Ayeuna
kaalaman deui. Sapanjang ngurek téh pikiran mah hulang huleng. Sakapeung seuri
sorangan. Aya geuning jelema siga kieu. Matak basa Pa Kamsi meunang deui, Wa
Ridwan ogé meunang, kuring mah nyamos teu disanggut-sanggut acan.
“Meugeus ah
geus sore. Bayar éta belut, meunang sabaraha hiji?” ceuk si Bapa téh. Katingali
di belah kulon siga aya anu nyusulan.
Wa Ridwan
jeung Pa Kamsi nyampeurkeun. Meunang lima belut téh. Teu loba omong Wa Ridwan
ngaluarkeun duit lima puluh rébu rupiah.
“Bapa
kamana waé, ku abdi dipilarian. Tong jalan-jalan ka tempat kieu,” ceuk anu
nyusul sanggeus deukeut. Manéhna unggeuk ka Pa Kamsi jeung Wa Ridwan. “Kumaha
upami Bapa kacugak. Saur dokter apan raheut sakedik ogé Bapa mah tiasa parna.
Diabet Bapa apan teu acan saé. Hayu uih ayeuna.”
Tah
pangalaman éta anu dianggap pangahéngna salila ngurek téh. Basa didongéngkeun
ku Wa Ridwan ka grup ngurek, saréréa sung-song nyimpen duit lima puluh rébu
rupiah.
“Angger wé
anu ahéng mah kalakuan jelema nya,” ceuk Pa Yayat.
Saréréa
seuri. Seuri maur. ***
0 Response to "NGUREK"
Posting Komentar